Cách trở thành vận động viên xe đạp chuyên nghiệp là hành trình đầy thử thách bởi những yêu cầu đặc biệt về thể chất, đam mê, khổ luyện cùng chiến lược phát triển bài bản. Bài viết này sẽ hé lộ những bí quyết, lộ trình giúp bạn chinh phục con đường trở thành vận động viên xe đạp chuyên nghiệp. Cùng khám phá nhé.

1. Cách để trở thành vận động viên xe đạp

Để trở thành vận động viên xe đạp chuyên nghiệp, bạn cần đảm bảo những yếu tố, điều kiện then chốt dưới đây.

Tham gia thể thao xe đạp từ sớm

Hành trình trở thành vận động viên xe đạp chuyên nghiệp thường bắt đầu từ rất sớm. Nhiều tay đua tài năng đã làm quen với chiếc xe đạp đầu tiên từ khi còn là những đứa trẻ 5-7 tuổi. Giai đoạn đầu, xe thăng bằng (balance bike) là lựa chọn lý tưởng giúp trẻ quen giữ thăng bằng, điều khiển xe. Khoảng 7-9 tuổi, trẻ có thể chuyển sang xe địa hình (mountain bike) để rèn luyện kỹ năng xử lý địa hình, kiểm soát tốc độ.

Tập luyện đạp xe từ sớm mang đến rất nhiều lợi thế. Theo Viện Khoa học Thể thao Quốc tế (ISS), vận động viên bắt đầu tập luyện từ nhỏ thường có khả năng thích ứng tốt hơn với cường độ tập luyện cao khi trưởng thành. Tadej Pogačar (nhà vô địch Tour de France 2020 và 2021) đã tập luyện từ năm 9 tuổi. Anh không ngừng trau dồi kỹ năng qua các giải đấu trẻ, từ đó gặt hái được những thành công vang dội.

Rèn luyện kỹ năng đạp xe 

Giai đoạn 14-16 tuổi là thời điểm quan trọng khi tay đua trẻ có thể tập trung tối đa cho sự nghiệp xe đạp. Ở giai đoạn này, bạn cần phát triển một số kỹ năng cần thiết như:

• Kỹ năng chạy trong nhóm (peloton skills): Kỹ năng di chuyển hiệu quả trong đoàn đông giúp tiết kiệm sức lực, tận dụng luồng gió và tạo lợi thế trong các pha nước rút.

• Kỹ thuật leo dốc: Người lái phải điều chỉnh tỷ số truyền động phù hợp để duy trì nhịp độ ổn định. Bạn giữ tư thế đạp xe phù hợp, hơi nghiêng người về phía trước khoảng 5% để tối ưu hóa lực đạp, giảm trọng lượng để đạt hiệu suất leo dốc tốt hơn. 

• Kỹ thuật đổ đèo: Người lái giữ trọng tâm thấp, cơ thể linh hoạt để xử lý các khúc cua nguy hiểm. Lực phanh cần điều chỉnh hợp lý, không bóp phanh quá mạnh khi đang vào cua và sử dụng kỹ thuật "countersteering" mượt mà. 

• Kỹ thuật chạy nước rút (Sprint): Người lái giữ nhịp độ ổn định trước khi bứt tốc trong những mét cuối cùng. Khi gần kết thúc hành trình, bạn dồn lực vào bàn đạp, kết hợp cả tay lái và chân để tạo lực đẩy tối đa, theo dõi đối thủ để chọn thời điểm tung đòn quyết định.

Giao lưu, tham gia những giải đua xe 

Từ 16 tuổi trở đi, bạn nên góp mặt trong ít nhất 15 cuộc đua mỗi năm để tích lũy kinh nghiệm và xây dựng thành tích. Một số giải đấu trẻ danh giá như Giro della Lunigiana (Ý), Paris-Roubaix Juniors (Pháp), Tour de l'Avenir hay Baby Giro là sân chơi giúp các tay đua thể hiện năng lực trước các đội đua chuyên nghiệp. 

Nếu đang ở Việt Nam, bạn có thể tham gia Giải Vô địch Xe đạp Trẻ Quốc gia, Giải Xe đạp Nam Kỳ Khởi Nghĩa, BTV Cup Bình Dương hay Giải Xe đạp Đồng bằng Sông Cửu Long. Ngoài ra, tay đua Việt Nam có thể tìm kiếm cơ hội qua chương trình Zwift Academy, Red Bull Junior Program, Trek Scouting hoặc gia nhập đội đua châu Á Terengganu Cycling Team (Malaysia), Team Ukyo (Nhật Bản) hay Thailand Continental Cycling Team (Thái Lan). Đây là những đội đua có môi trường chuyên nghiệp và thường xuyên tham gia giải đấu quốc tế.

2. Một số lưu ý, chuẩn bị để trở thành vận động viên xe đạp chuyên nghiệp

Nếu định hướng trở thành vận động viên chuyên nghiệp, bạn có thể bỏ túi một số tips sau.

Lựa chọn đội đua, huấn luyện viên phù hợp

Bạn nên tham gia vào đội đua cung cấp môi trường thi đấu thực tế, chiến thuật bài bản cùng cơ hội thi đấu ở những giải đấu lớn. Ngoài ra, huấn luyện viên đóng vai trò quan trọng trong định hướng chiến thuật, tối ưu hóa thể lực cho vận động viên. Những tay đua nổi tiếng như Chris Froome hay Egan Bernal đều có các huấn luyện viên cá nhân hỗ trợ từ khi còn trẻ.

Đạt chỉ số thể chất cần thiết

Tay đua xe đạp chuyên nghiệp không chỉ cần rèn luyện kỹ thuật mà còn nên đạt những chỉ số thể chất tiêu chuẩn để có thể cạnh tranh ở cấp độ cao nhất. Ví dụ như: 

• Functional Threshold Power (FTP): Công suất tối đa có thể duy trì trong một giờ, thường ở mức 5.5-6.5 watt/kg đối với nam vận động viên chuyên nghiệp. 

• VO2 Max: Chỉ số đo lường khả năng tiêu thụ oxy tối đa của cơ thể, cần đạt 75-85 mL/kg/phút đối với nam và 65-75 mL/kg/phút đối với nữ. 

Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý

Dinh dưỡng giúp vận động viên duy trì thể lực, phục hồi nhanh chóng sau mỗi chặng đua. Theo Journal of the International Society of Sports Nutrition, người đua xe đạp chuyên nghiệp tiêu thụ trung bình 6000-9000 kcal mỗi ngày trong giải đấu dài ngày như Tour de France.

Luyện tập khả năng chịu đựng, sức bền

Xe đạp là môn thể thao đòi hỏi sức bền cực cao. Vận động viên xe đạp chuyên nghiệp thường tập luyện 20-30 giờ mỗi tuần, tương đương với quãng đường 500-1000 km khi gần đến cuộc thi. Họ thường chạy đường dài, chạy leo dốc, tập luyện với cường độ cao (HIIT) và tập tăng cường sức mạnh cơ bắp. 

Chuẩn bị tâm lý, khả năng chịu áp lực

Đua xe đạp thường kéo dài nhiều giờ, đòi hỏi vận động viên phải có tinh thần thép để duy trì phong độ suốt chặng đường dài. Họ phải đối mặt với thời tiết khắc nghiệt, chiến thuật của đội đua khác và áp lực về kết quả thi đấu. Để vượt qua những khó khăn này, bạn có thể tập thiền, kiểm soát hơi thở, tâm lý học thể thao và lập kế hoạch chiến thuật từ trước. 

Tối ưu hóa thời gian nghỉ ngơi, phục hồi

Vận động viên xe đạp chuyên nghiệp cần ngủ ít nhất 7-9 giờ mỗi đêm để cơ thể phục hồi, phát triển cơ bắp. Ngoài ra, một số phương pháp như ngâm nước đá, massage, sử dụng thiết bị nén khí và bổ sung thực phẩm chức năng giúp đẩy nhanh quá trình hồi phục sau những buổi tập luyện cường độ cao. 

Học hỏi chiến thuật thi đấu

Hiểu rõ cách bám nhóm, tấn công, phòng thủ và phối hợp với đồng đội có thể quyết định thành bại của cuộc đua. Các giải đua lớn như Tour de France, Giro d’Italia, Vuelta a España không chỉ là nơi tranh tài mà còn là trường học chiến thuật tuyệt vời cho các tay đua trẻ.

Sử dụng công nghệ 

Đua xe đạp hiện đại nên tận dụng công nghệ để tối ưu hóa hiệu suất thi đấu. Các thiết bị như máy đo công suất (power meter), cảm biến nhịp tim, cảm biến đo độ nghiêng và phân tích dữ liệu GPS giúp vận động viên theo dõi, điều chỉnh chiến lược tập luyện. 

Bài viết trên đã mô tả chi tiết cách trở thành vận động viên xe đạp qua chế độ tập luyện khoa học, dinh dưỡng đầy đủ, nghỉ ngơi hợp lý, đồng thời không ngừng học hỏi, trau dồi kỹ năng. Hy vọng những thông tin trong bài viết sẽ là hành trang hữu ích cho những ai đang ấp ủ ước mơ trở thành vận động viên xe đạp.