Kiểm tra, thay xích xe đạp định kỳ giúp xe vận hành êm ái, kéo dài tuổi thọ và tránh các sự cố bất ngờ. Bài viết này sẽ hướng dẫn quy trình kiểm tra, thay xích xe đạp chi tiết, ai cũng có thể thực hiện.

1. Một số phương pháp kiểm tra xích xe đạp 

Kiểm tra xích định kỳ là cách giúp bạn bảo vệ hệ truyền động và tiết kiệm chi phí sửa chữa. Dưới đây là một số phương pháp kiểm tra xích xe đạp đơn giản nhưng hiệu quả.

Cách 1: Nâng xích khỏi đĩa trước

Nâng xích khỏi đĩa trước là phương pháp kiểm tra đơn giản nhất do bạn không cần đến bất kỳ công cụ hỗ trợ nào. Cách này phù hợp để đánh giá sơ bộ độ mòn của xích.

Cách thực hiện cụ thể như sau:

• Bước 1: Chuyển số để đưa xích vào líp nhỏ nhất phía sau và đĩa lớn nhất phía trước.

• Bước 2: Dùng tay nhấc nhẹ một phần xích lên khỏi đĩa trước.

• Bước 3: Quan sát khoảng trống giữa xích và răng đĩa.

Nếu xích chỉ nhấc lên được một chút và vẫn ôm sát răng đĩa thì xích còn sử dụng tốt. Nếu xích có thể nhấc lên cao, tạo ra một khoảng trống lớn giữa xích và đĩa, xích đã bị mòn và cần thay thế sớm.

Cách 2: Sử dụng thước

Nếu đang tìm kiếm phương pháp đo chính xác hơn mà không cần dùng công cụ chuyên dụng, bạn có thể sử dụng thước đo - vật dụng xác định độ mòn tương đối chính xác.

Cách thực hiện theo quy trình sau:

• Bước 1: Chọn một mắt xích và đặt nó tại vạch số 0 của thước.

• Bước 2: Đếm tiếp 24 mắt xích nữa.

• Bước 3: Quan sát vị trí của mắt xích cuối cùng trên thước đo.

Nếu mắt xích cuối cùng nằm chính xác tại vạch 12 inch (30,48 cm), xích vẫn còn sử dụng tốt. Nếu mắt xích cuối cùng lệch hơn 1/16 inch (1,6 mm), xích đã bị dãn quá mức và cần thay thế ngay.

Cách 3: Sử dụng dụng cụ đo độ mòn CC-4

CC-4 là một trong những công cụ đo độ mòn xích chính xác nhất hiện nay. Nó hỗ trợ kiểm tra độ mòn của xích từ 5 đến 12 tốc độ, kể cả xích SRAM AXS 12 tốc độ và xích có kích thước con lăn không theo tiêu chuẩn.

Để kiểm tra xích xe đạp, bạn thực hiện:

• Bước 1: Đặt dụng cụ CC-4 lên xích, giữ phần đầu đo nằm phía trên.

• Bước 2: Giữ căng xích để có kết quả đo chính xác.

• Bước 3: Quan sát vị trí của đầu đo trên CC-4.

Nếu đầu đo chưa đạt 0.5%, xích vẫn có thể sử dụng. Nếu đạt 0.5%, bạn nên thay thế xích sớm. Nếu vượt quá 0.75%, xích đã quá mòn và cần thay ngay để tránh làm hỏng líp, đĩa trước.

Cách 4: Sử dụng công cụ CC-3.2

CC-3.2 là công cụ đo độ mòn xích có thiết kế đơn giản, gọn nhẹ nhưng mang lại hiệu quả cao. Công cụ CC-3.2 có 2 mức đo tương ứng với 2 mức độ mòn là 0.5% và 0.75%. Mức 0.5% cho biết xích đã bắt đầu có dấu hiệu mòn nhưng vẫn còn trong tình trạng tốt và có thể sử dụng tiếp. Mức 0.75% là dấu hiệu cảnh báo, cho thấy xích đã mòn đáng kể và cần được thay thế sớm để tránh làm hỏng các bộ phận khác của hệ thống truyền động.

Cách thực hiện như sau:

Bước 1: Đặt đầu đo 0.5% của CC-3.2 vào giữa hai mắt xích. Nếu đầu đo không lọt vào, xích chưa mòn đến mức 0.5%. Nếu đầu đo lọt vào, chuyển sang bước tiếp theo.

Bước 3: Kiểm tra với đầu đo 0.75%. Nếu đầu đo 0.75% lọt vào, xích đã mòn quá mức và cần được thay thế ngay lập tức. 

Cách 5: Sử dụng công cụ CC-2

Công cụ CC-2 hiển thị độ mòn chính xác, giúp người dùng biết thời điểm cần thay thế xích. CC-2 có thể sử dụng trên hầu hết các loại xích bao gồm cả xích líp đơn, xích đề và đặc biệt là xích Shimano® XTR® 12 tốc độ.

Dưới đây là các bước thực hiện:

• Bước 1: Đặt chốt sau của CC-2 vào giữa hai mắt xích ngoài.

• Bước 2: Đặt chốt trước của CC-2 vào giữa hai mắt xích trong.

• Bước 3: Nhấn nhẹ cần gạt để loại bỏ độ chùng của xích, cảm nhận điểm dừng rõ ràng. Lưu ý, không dùng lực ép mạnh để tránh làm sai lệch kết quả đo.

• Bước 4: Đọc kết quả hiển thị để xác định phần trăm độ mòn của xích.

Đối với xích 5 đến 10 tốc độ, bạn nên thay xích khi độ mòn đạt hoặc gần 0.75%. Xích 11 đến 12 tốc độ cần được thay sớm hơn, khi độ mòn đạt hoặc gần 0.5%. Xích một tốc độ có thể chịu được độ mòn lớn hơn, nên thay khi độ mòn đạt hoặc gần 1%.

2. Cách thay xích xe đạp 

Thay xích xe đạp là kỹ năng bảo dưỡng cơ bản mà ai đi xe đạp cũng nên biết. Xích xe đạp mòn theo thời gian sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất và tuổi thọ của hệ thống truyền động. Việc thay xích đúng lúc giúp bạn tiết kiệm chi phí sửa chữa, đảm bảo an toàn khi đạp xe.

Sau đây là hướng dẫn thay xích xe đạp chi tiết:

• Chuẩn bị dụng cụ và linh kiện: Chuẩn bị dụng cụ kiểm tra độ mòn xích, xích mới phù hợp với số tốc độ của xe, chốt thay thế hoặc mắt xích chính, dụng cụ tháo xích, và kìm liên kết chính (nếu cần).

• Kiểm tra độ mòn của xích cũ: Sử dụng dụng cụ đo độ mòn xích hoặc thước đo để xác định xem xích có cần thay thế hay không. Bạn tham khảo phần 1 để biết thêm thông tin chi tiết.

• Tháo xích cũ: Chuyển xích vào đĩa nhỏ nhất phía trước và líp nhỏ nhất phía sau để giảm độ căng. Nếu xích có mắt xích chính, bạn sử dụng kìm liên kết chính để tháo. Nếu xích không có mắt xích chính, bạn sử dụng dụng cụ tháo xích để đẩy chốt ra, tách xích ra khỏi xe.

• Xác định chiều dài xích mới: Đặt xích mới cạnh xích cũ để đo chiều dài và cắt bớt nếu cần hoặc luồn xích mới qua đĩa trước lớn nhất và líp sau lớn nhất (không qua bộ đề sau), kéo căng và cộng thêm 2 mắt xích (1 inch) trước khi cắt.

• Lắp xích mới vào xe: Luồn xích qua bộ đề trước, bộ đề sau và bánh xe ròng rọc. Bạn cần đảm bảo xích đi đúng hướng, không bị vướng vào bộ phận khác.

• Nối xích: Nếu dùng chốt xích, bạn sử dụng dụng cụ tháo xích để ép chốt mới vào và bẻ phần thừa. Nếu dùng mắt xích chính, bạn lắp hai nửa mắt xích vào hai đầu xích, kéo căng và dùng kìm liên kết chính để khóa lại.

• Kiểm tra và hoàn tất: Bạn quay bàn đạp đảm bảo xích chạy mượt, không bị kẹt và chuyển số kiểm tra độ căng, khả năng sang số. Ngoài ra, đừng quên bôi trơn xích bằng dầu bôi trơn chuyên dụng để tăng hiệu suất, tuổi thọ.

Kiểm tra và thay xích xe đạp định kỳ không chỉ giúp kéo dài tuổi thọ xe mà còn đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Hy vọng với những hướng dẫn trên, bạn có thể tự mình thực hiện công việc này ngay tại nhà.