Tại sao có những dòng xe cho cảm giác đạp nhẹ nhàng như lướt gió, trong khi một số dòng khác lại nặng nề, tốn sức đến vậy? Bí mật nằm ở chính bộ phận quan trọng nhất: khung xe. Bài viết này sẽ trả lời khung xe đạp làm bằng gì và cung cấp thông tin về cấu tạo, các loại khung xe đạp để bạn đưa ra lựa chọn phù hợp.

1. Vật liệu làm khung xe đạp

Vật liệu ảnh hưởng trực tiếp đến trọng lượng, độ bền của xe, đồng thời mang đến cảm giác lái, hiệu suất riêng biệt. Dưới đây là một số loại vật liệu phổ biến trên thị trường.

1.1 Khung xe đạp bằng sợi carbon

Sợi carbon là vật liệu có trọng lượng siêu nhẹ, độ cứng cao giúp cải thiện hiệu suất truyền lực. Khung xe bằng carbon thường có trọng lượng từ 0,8 - 1,5 kg, có thể chịu tải từ 100 - 120 kg tùy thiết kế. Tuổi thọ trung bình của khung carbon dao động từ 6 - 10 năm, thậm chí có thể lâu hơn nếu sử dụng, bảo dưỡng đúng cách. Giá thành của khung carbon thuộc nhóm đắt đỏ nhất, thường từ 20 - 200 triệu VNĐ tùy thương hiệu, công nghệ chế tạo.

Tuy nhiên, nhược điểm của vật liệu này là dễ bị nứt hoặc vỡ nếu chịu va đập mạnh và chi phí sửa chữa, thay thế rất cao. Khung xe đạp carbon được ứng dụng chủ yếu trong xe đạp đua, xe đường trường và xe leo núi cao cấp. 

1.2 Khung xe đạp bằng nhôm

Nhôm là vật liệu phổ biến nhất trong sản xuất khung xe đạp nhờ sự cân bằng giữa trọng lượng nhẹ, độ bền và giá thành hợp lý. Trọng lượng trung bình của khung nhôm rơi vào khoảng 1,2 - 1,8 kg, có thể chịu tải từ 100 - 130 kg. Tuổi thọ trung bình của khung nhôm dao động từ 5 - 10 năm, tuy nhiên vật liệu này có xu hướng bị giảm độ bền theo thời gian do hiện tượng mỏi vật liệu. Giá thành của khung nhôm thường dao động từ 5 - 30 triệu VNĐ, tùy vào chất lượng hợp kim và công nghệ sản xuất.

Khung xe nhôm phù hợp với xe đạp đường trường, xe địa hình và xe đạp thành phố, đặc biệt là những dòng xe dành cho người mới bắt đầu hoặc xe đạp thể thao phổ thông. 

1.3 Khung xe đạp bằng thép

Thép là vật liệu truyền thống, nổi bật với độ bền cao và khả năng chịu tải tốt. Khung xe thép có trọng lượng từ 2,2 - 3,5 kg, có thể chịu tải lên đến trên 150 kg. Tuổi thọ trung bình của khung thép có thể lên đến 10 - 20 năm, miễn là được bảo dưỡng đúng cách để tránh rỉ sét. Khung xe thép có giá dao động từ 3 - 20 triệu VNĐ, tùy thuộc vào loại thép sử dụng.

Khung thép có trọng lượng nặng hơn nhôm và carbon, theo đó là nguy cơ bị rỉ sét nếu không bảo dưỡng thường xuyên. Loại khung này thường được ứng dụng trong xe đạp touring, xe đạp thành phố và một số dòng xe địa hình cỡ lớn.

1.4 Khung xe đạp bằng titan

Titan là vật liệu cao cấp, kết hợp giữa độ bền vượt trội, khả năng chống ăn mòn và trọng lượng nhẹ hơn thép. Trọng lượng trung bình của khung titan nằm trong khoảng 1,4 - 2,0 kg, có thể chịu tải trên 130 kg. Titan có tuổi thọ rất dài, có thể sử dụng suốt đời nếu được bảo dưỡng đúng cách. Tuy nhiên, giá thành của khung titan rất cao, thường dao động từ 50 - 150 triệu VNĐ do chi phí sản xuất và gia công phức tạp. Khung xe titan thường được sử dụng trong xe touring cao cấp và xe leo núi chuyên nghiệp.

1.5 Khung xe đạp bằng Chromoly (thép hợp kim)

Chromoly là hợp kim của thép với crom và molypden, giúp tăng độ cứng và giảm trọng lượng so với thép thường. Trọng lượng trung bình của khung Chromoly nằm trong khoảng 1,8 - 2,5 kg, có thể chịu tải 120 - 150 kg. Tuổi thọ trung bình của vật liệu này khoảng 10 - 15 năm. Giá thành của khung Chromoly dao động từ 10 - 40 triệu VNĐ, tùy theo thương hiệu và công nghệ sản xuất. Khung Chromoly thường được sử dụng trong xe đạp touring, xe BMX và xe địa hình chuyên dụng. 

2. Cấu tạo cơ bản của khung xe đạp

Một khung xe đạp tiêu chuẩn bao gồm các bộ phận chính sau:

• Top Tube (Ống trên): Nối giữa ống đầu (head tube) và ống yên (seat tube), quyết định khoảng cách tay lái và ảnh hưởng đến tư thế ngồi của người lái.

• Down Tube (Ống dưới): Chạy từ ống đầu đến hộp trục giữa (bottom bracket shell), giúp tăng độ cứng của khung và hỗ trợ truyền lực khi đạp.

• Head Tube (Ống đầu): Giữ phuộc trước và hệ thống lái, ảnh hưởng đến góc đánh lái và sự ổn định khi điều khiển xe.

• Seat Tube (Ống yên): Giữ cọc yên (seat post) và yên xe, ảnh hưởng đến chiều cao và tư thế ngồi.

• Chainstays (Thanh xích): Kết nối hộp trục giữa với dropout phía sau, đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định bánh sau và truyền lực từ bàn đạp.

• Seatstays (Thanh yên): Nối từ ống yên đến dropout, giúp gia cố khung và ảnh hưởng đến độ cứng tổng thể của xe.

• Bottom Bracket Shell (Hộp trục giữa): Nơi lắp đặt bộ trục giữa (bottom bracket), giúp gắn crankset và truyền lực từ chân đạp đến hệ thống truyền động.

• Dropouts (Mắt cá): Điểm kết nối bánh xe với khung xe, giúp cố định trục bánh sau. Tùy theo thiết kế, dropout có thể hỗ trợ gắn thêm hộp số hoặc bộ truyền động đặc biệt.

3. Các loại khung xe đạp 

Không chỉ đa dạng về vật liệu, khung xe đạp còn có nhiều kiểu dáng và thiết kế khác nhau, phù hợp với từng mục đích sử dụng. Thông tin về 8 loại khung xe đạp hay gặp sẽ được bật mí ngay dưới đây.

3.1 Khung xe đạp đường trường (Road Bike Frame)

Khung xe đạp đường trường có trọng lượng nhẹ và tính khí động học cao, giúp giảm sức cản gió, tối ưu hiệu suất khi di chuyển trên mặt đường bằng phẳng. Nhờ cấu trúc thanh mảnh và góc nghiêng tối ưu, loại khung này giúp người lái duy trì tốc độ cao trong thời gian dài. 

Hầu hết mẫu xe đua chuyên nghiệp sử dụng khung làm từ carbon hoặc nhôm cao cấp để giảm trọng lượng tối đa mà vẫn đảm bảo độ cứng và khả năng truyền lực hiệu quả.

3.2 Khung xe đạp gravel

Xe đạp gravel có thiết kế khung linh hoạt, phù hợp để di chuyển trên nhiều loại địa hình từ đường nhựa đến đường đất và sỏi đá. Đặc điểm nổi bật của khung xe gravel là có khoảng sáng gầm lớn để lắp lốp rộng hơn, giúp tăng độ bám và khả năng kiểm soát khi di chuyển trên địa hình không bằng phẳng. Ngoài ra, khung xe thường có nhiều vị trí lắp phụ kiện như baga, bình nước và túi hành lý giúp người dùng sử dụng trong những chuyến đi dài hoặc hành trình thám hiểm.

3.3 Khung xe đạp địa hình (Mountain Bike Frame - MTB)

Khung xe MTB có khoảng cách trục bánh lớn, góc nghiêng giảm chấn tốt, khung xe giúp tăng độ bám đường và khả năng kiểm soát khi di chuyển trên địa hình đồi núi. Có hai loại khung chính: 

• Khung hardtail: Chỉ có phuộc trước và không có giảm xóc sau, phù hợp cho địa hình không quá phức tạp

• Khung full-suspension: Có cả phuộc trước và giảm xóc sau, giúp hấp thụ chấn động tốt hơn khi đi trên đường đá sỏi hoặc đường mòn nhiều dốc.

3.4 Khung xe đạp fat bike

Fat bike sở hữu khung xe có thể lắp đặt lốp xe cực rộng, hỗ trợ di chuyển trên các bề mặt mềm như cát, tuyết hoặc bùn lầy. So với khung MTB thông thường, khung fat bike có cấu trúc chắc chắn hơn nhằm chịu được áp lực từ bộ lốp lớn, đồng thời vẫn giữ được độ ổn định trong quá trình vận hành. Để tối ưu trọng lượng và độ bền, khung fat bike thường được làm từ nhôm hoặc thép cường lực.

3.5 Khung xe đạp đua lòng chảo (Track Bike Frame)

Khung xe đạp đua lòng chảo (track bike) tối ưu hóa tính khí động học, giúp xe đạt tốc độ cao nhất khi chạy trong sân vận động lòng chảo (velodrome). 

Đặc trưng của loại khung này là thiết kế đơn giản, không có hệ thống phanh, giúp giảm trọng lượng và tăng hiệu suất truyền động. Để đạt độ cứng, độ bền tối ưu, khung xe track thường được làm từ carbon hoặc nhôm cao cấp.

3.6 Khung xe đạp điện (E-bike Frame)

Khung xe đạp điện có thể tích hợp mô-tơ và pin hỗ trợ giúp tăng hiệu suất vận hành mà vẫn giữ được trải nghiệm đạp xe thoải mái khi đạp xe. Khung e-bike thường chắc chắn để đảm chịu tải và bảo vệ linh kiện điện tử bên trong. Tùy theo từng dòng xe, khung có thể được làm từ nhôm, thép hoặc carbon để cân bằng giữa trọng lượng và độ bền. 

3.7 Khung xe BMX

Xe BMX sở hữu khung nhỏ gọn nhưng cực kỳ cứng cáp, giúp xe chịu được những cú va đập mạnh khi thực hiện các pha biểu diễn kỹ thuật hoặc di chuyển trên địa hình gồ ghề. Thiết kế của khung BMX thường có chiều dài ngắn hơn so với các loại khung xe đạp thông thường, giúp tăng khả năng kiểm soát và linh hoạt khi sử dụng.

3.8 Khung xe đạp Fixie

Khung xe đạp Fixie có thiết kế đơn giản, không sử dụng bộ truyền động phức tạp, thường không có phanh, giúp xe nhẹ hơn và dễ dàng bảo trì. 

Khung Fixie có hình dáng gọn gàng, giúp xe linh hoạt khi di chuyển trong điều kiện giao thông đông đúc. Chất liệu khung phổ biến là thép hoặc nhôm, giúp tăng độ bền mà vẫn đảm bảo trọng lượng xe không quá nặng.

Bài viết đã làm rõ khung xe đạp làm bằng gì, cấu tạo và các loại khung xe đạp phổ biến. Hiểu rõ thông tin trên không chỉ giúp bạn lựa chọn được chiếc xe phù hợp với nhu cầu, sở thích cá nhân, mà còn mang đến trải nghiệm đạp xe tuyệt vời hơn.