Phuộc xe đạp giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn và mang lại trải nghiệm lái xe êm ái, thoải mái cho người sử dụng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về phuộc xe đạp từ nguyên lý, cấu tạo, phân loại đến cách vệ sinh, bảo dưỡng tại nhà.

1. Phuộc xe đạp là gì?

Phuộc xe đạp là bộ phận giảm xóc của xe đạp, đặc biệt quan trọng với các loại xe đạp địa hình, xe đạp leo núi. Phuộc xe đạp thường nằm ở phần đầu xe, kết nối bánh trước với khung xe. Công dụng chính của phuộc là giảm chấn động, rung lắc khi xe di chuyển qua các địa hình gồ ghề và mang lại cảm giác thoải mái cho người lái.

 

Phuộc xe đạp hoạt động dựa trên nguyên lý hấp thụ và phân tán lực tác động từ mặt đường lên bánh xe. Khi bánh xe va phải các vật cản như đá, rễ cây hoặc khi đi qua đoạn đường không bằng phẳng, phuộc sẽ hấp thụ rung chấn và giảm thiểu lực truyền động lên tay, cơ thể con người. Việc này không chỉ giúp bạn tránh bị đau nhức, mệt mỏi, mà còn bảo vệ các bộ phận khác của xe đạp khỏi bị hư hỏng do các cú va đập mạnh.

2. Cấu tạo của phuộc xe đạp

Cấu tạo của phuộc xe đạp bao gồm các bộ phận quan trọng sau đây:

• Ống cổ phuộc (Steerer tube): Ống cổ phuộc là bộ phận kết nối phuộc với khung xe, truyền tải lực tác động tới người lái.

• Núm điều chỉnh (Compression adjustment): Núm điều chỉnh thường được bố trí trên đỉnh phuộc hoặc gần tay lái, cho phép điều chỉnh độ cứng hoặc độ nhún của phuộc.

• Vai phuộc (Crown): Vai phuộc nối phần trên của hai ti phuộc (stanchions), tạo thành khung đỡ chắc chắn cho ti phuộc và các bộ phận khác.

• Ti phuộc (Stanchions): Là phần trụ chính của phuộc, chịu lực tác động trực tiếp từ bánh xe và di chuyển lên xuống khi phuộc nhún. 

• Cầu nối (Arch): Cầu nối nối phần dưới của hai ti phuộc, tạo thành cấu trúc vững chắc cho phuộc và bánh xe.

• Ống chân phuộc (Lowers): Ống chân phuộc nối ti phuộc với trục bánh xe trước, truyền tải lực phanh, lực lái từ bánh xe lên phuộc và khung xe.

• Trục cốt bánh (Through axle): Trục cốt bánh tăng độ cứng, độ ổn định cho phuộc.

• Núm vặn (Rebound adjustments): Núm vặn cho phép điều chỉnh tốc độ nén nhả của phuộc.

• Lỗ bắt trục (Drop outs): Phần rãnh hoặc lỗ được thiết kế ở hai bên ống chân phuộc để lắp đặt trục bánh xe trước.

3. Phân loại phuộc xe đạp

Phuộc xe đạp được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau. Theo cấu tạo thì có 3 loại phuộc chính: phuộc lò xo, phuộc hơi và phuộc thủy lực. 

• Phuộc lò xo: Sử dụng lò xo để nén và nhún, cấu tạo đơn giản, độ bền cao, giá thành rẻ nhưng trọng lượng nặng hơn các loại phuộc khác. Phuộc lò xo không có nhiều tùy chỉnh và có thể bị cứng khi sử dụng trong thời gian dài.

• Phuộc hơi: Hoạt động theo cơ chế nén không khí để phản hồi lực. Phuộc hơi có thể điều chỉnh độ nhún dễ dàng, trọng lượng nhẹ hơn phuộc lò xo nhưng giá thành cao hơn. Độ ổn định dễ bị ảnh hưởng bởi áp suất nén khí khi nhiệt độ môi trường thay đổi. Quá trình bảo trì phức tạp hơn và cần có bơm giảm xóc chuyên dụng.

• Phuộc thủy lực: Sử dụng dầu thủy lực để nén và nhún, mang lại khả năng giảm xóc êm ái, nhạy bén nhưng có cấu tạo phức tạp và giá thành cao nhất. Phuộc thủy lực yêu cầu kỹ thuật bảo trì cao hơn, tần suất bảo dưỡng thường xuyên để đảm bảo hiệu suất hoạt động tối ưu.

Nếu phân loại theo chức năng thì có 2 loại phuộc chính: phuộc giảm xóc và phuộc không giảm xóc (phuộc cứng). Phuộc giảm xóc có thể giảm thiểu tác động lực từ mặt đường lên tay và người lái, giúp di chuyển êm ái trên địa hình gồ ghề. Phuộc cứng là loại phuộc có cấu tạo dạng ống kim loại, bên trong rỗng và không có chức năng giảm xóc. Phuộc không giảm xóc mang lại cảm giác lái xe nhẹ hơn và thường được ứng dụng trên xe đạp đua, xe đạp touring hoặc xe đạp dành cho trẻ em.

4. Cách tháo, bảo dưỡng, vệ sinh phuộc xe đạp

Sau một thời gian sử dụng, phuộc xe đạp sẽ bị tích tụ bụi bẩn, dầu nhớt dẫn đến tình trạng hoạt động kém hiệu quả, thậm chí là hư hỏng. Do đó, việc bảo dưỡng, vệ sinh phuộc xe đạp định kỳ là vô cùng cần thiết để đảm bảo phuộc hoạt động hiệu quả và bền bỉ. 

Bạn cần chuẩn bị các dụng cụ sau để tháo phuộc, vệ sinh, bảo dưỡng:

• Cờ lê và tua vít các loại

• Bơm hơi hoặc bơm dầu thủy lực (nếu là phuộc hơi hoặc phuộc thủy lực)

• Dầu bôi trơn chuyên dụng

• Giẻ sạch và bàn chải mềm

• Bộ dụng cụ tháo lắp phuộc (nếu có)

Nếu muốn tháo phuộc, bạn dùng cờ lê tháo ốc giữ bánh trước và nhẹ nhàng gỡ bánh ra khỏi khung xe. Sau đó, tháo kẹp phanh khỏi phuộc, dùng cờ lê tháo ốc giữ phuộc ở phía trên và phía dưới khung xe, sau đó nhẹ nhàng kéo phuộc ra khỏi khung.

Dưới đây là một số việc vệ sinh, bảo dưỡng cần thiết:

• Làm sạch phuộc: Sử dụng chổi quét, khăn lau hoặc bàn chải mềm để loại bỏ bụi bẩn bám trên phuộc. Sau đó, dùng khăn mềm và xăng để lau sạch bề mặt phuộc. Chú ý lau kỹ các khe, rãnh trên phuộc để loại bỏ hết bụi bẩn.

• Vệ sinh các bộ phận bên trong phuộc: Với phuộc lò xo, bạn tháo lò xo ra khỏi phuộc rồi vệ sinh, bôi trơn lò xo bằng dầu nhớt chuyên dụng. Với phuộc hơi hoặc phuộc thủy lực, bạn xả hết khí hoặc dầu thủy lực ra khỏi phuộc, tháo các bộ phận bên trong phuộc như: ty phuộc, phốt chặn dầu, van điều chỉnh. Tiếp theo, vệ sinh các bộ phận này và bôi trơn bằng dầu nhớt chuyên dụng cho mỗi loại.

• Kiểm tra hoạt động của phuộc: Bơm hơi vào phuộc (đối với phuộc hơi) và kiểm tra hoạt động của phuộc. Thử nghiệm bằng cách đạp xe trên một đoạn đường ngắn để đảm bảo phuộc hoạt động êm ái và không bị rò rỉ khí hoặc dầu. Nếu phuộc hoạt động không bình thường, cần mang xe đến cửa hàng sửa chữa xe đạp để được tư vấn, khắc phục.

Lưu ý: 

• Thực hiện thao tác tháo lắp phuộc một cách nhẹ nhàng

• Sử dụng đúng loại dầu nhớt phù hợp với mỗi loại phuộc để đảm bảo hiệu quả hoạt động và kéo dài tuổi thọ của phuộc.

• Không nên bơm quá nhiều dầu vào phuộc, tránh tình trạng phuộc bị cứng khi hoạt động.

• Nên bảo dưỡng phuộc xe đạp định kỳ sau mỗi 3 tháng sử dụng hoặc sau khi đi qua địa hình gồ ghề, nhiều bụi bẩn

Phuộc xe đạp là bộ phận ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm lái xe của người dùng. Việc lựa chọn loại phuộc phù hợp và thường xuyên vệ sinh, bảo dưỡng đúng quy cách sẽ giúp bạn tận hưởng cảm giác lái xe êm ái và tiết kiệm chi phí sửa chữa trong dài hạn.