Líp xe đạp là một bộ phận vô cùng quan trọng trong hệ thống truyền động. Vậy lip xe đạp có cấu tạo ra sao, hoạt động như thế nào, có mấy loại và làm sao để chọn mua bộ líp phù hợp? Hãy theo dõi bài viết sau đây để tìm ra câu trả lời nhé.

1. Líp xe đạp là gì?

Líp xe đạp là bộ phận gồm nhiều đĩa răng cưa được xếp thành từng tầng chồng lên nhau, líp được gắn vào moay ơ bánh sau của xe đạp. Líp xe đạp có vai trò quan trọng trong việc truyền lực từ xích xe đến bánh sau, giúp xe di chuyển về phía trước theo ý muốn của người lái.

2. Cấu tạo líp xe đạp

Líp xe đạp, hay còn gọi là cụm líp hoặc bộ líp, là bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động của xe đạp, có nhiệm vụ truyền lực từ xích xe đến bánh sau, giúp xe di chuyển về phía trước. Líp xe đạp được cấu tạo từ các bộ phận chính sau:

• Vành líp: Vành líp là phần khung kim loại có hình dạng tròn, được gắn vào moay ơ bánh sau. Trên vành líp có các rãnh để lắp các bánh răng, số lượng rãnh trên vành líp quyết định số lượng tầng của líp. Ví dụ, líp 7 tầng có 7 rãnh, líp 11 tầng có 11 rãnh.

• Bánh răng: Bánh răng là những đĩa kim loại có các răng cưa ở mép ngoài. Bánh răng được lắp vào các rãnh trên vành líp, số lượng bánh răng trên líp quyết định số tốc độ của xe. 

• Cốt líp: Cốt líp là bộ phận giữ cố định các bánh răng trên vành líp. Cốt líp có hai loại chính: cốt líp cassette với cấu tạo phức tạp và cốt líp freewheel với cấu tạo đơn giản hơn.

• Lò xo và cóc: Lò xo có nhiệm vụ giữ cho các bánh răng luôn ăn khớp với xích xe. Cóc là những lẫy kim loại nhỏ, có nhiệm vụ giữ cố định các bánh răng khi không sử dụng.

• Moay ơ bánh sau: Moay ơ là bộ phận giữ cố định líp xe đạp vào bánh.

3. Nguyên lý hoạt động của líp xe đạp

Líp xe đạp đóng vai trò quan trọng trong hệ thống truyền lực giúp xe chuyển động. Khi người lái đạp xe, lực từ chân tác động lên bàn đạp, truyền qua trục bàn đạp và khớp nối đến đùi đĩa. Đùi đĩa gắn liền với trục crankset, quay theo chuyển động của bàn đạp. Xích xe được móc vào các răng cưa của đùi đĩa. Khi đùi đĩa quay, xích xe cũng chuyển độang theo.

Xích xe chuyển động trên các răng cưa của vành líp, truyền lực từ đùi đĩa đến vành líp. Khi đó, vành líp sẽ quay theo chiều kim đồng hồ, kéo theo cốt líp cũng quay theo chiều kim đồng hồ. Lực từ cốt líp truyền đến cá líp, bộ phận nhỏ hơn nằm bên trong vành líp và có các răng cưa khớp nối với xích. Cá líp quay sẽ kéo xích chuyển động, truyền lực từ cốt líp đến bánh xe khiến bánh xe quay theo chiều kim đồng hồ. Nhờ lực quán tính, bánh xe sẽ tiếp tục quay và giúp xe di chuyển về phía trước.

👉 Xem thêm: Cách chỉnh líp xe đạp

4. Phân loại líp xe đạp

Líp xe đạp có thể được phân loại dựa trên nhiều yếu tố khác nhau như chế độ hoạt động, chất liệu, số lượng bánh răng,... Theo chế độ hoạt động, thì có hai loại líp chính là líp vặn và líp thả:

• Líp vặn: Líp vặn là một khối không tách rời, gồm nhiều bánh răng cưa xếp chồng thành hình chóp và được liên kết với đùm bằng hệ thống vòng ren. Líp vặn sử dụng cơ chế ratchet, cho phép xoay một chiều. Khi đạp, mô-men xoắn làm bánh răng xoay cùng chiều; khi ngừng đạp, cơ chế ratchet chặn bánh răng không cho xoay ngược lại.

• Líp thả: Líp thả gồm các bánh răng cưa với kích cỡ, số răng khác nhau xếp chồng theo hình chóp. Lõi líp thả có các khớp rãnh trong, còn khối líp có các khớp rãnh ngoài. Cơ chế hoạt động của líp thả không sử dụng cơ chế ratchet, cho phép bánh xe quay tự do cả khi ngừng đạp. Hệ thống con lăn (hoặc bi) truyền lực từ bàn đạp đến bánh xe mà không tạo lực cản khi xe di chuyển ngược.

5. Công dụng của líp xe

Líp xe đạp là một phần quan trọng trong hệ thống truyền động của xe, chịu trách nhiệm truyền lực từ bàn đạp của người lái đến bánh xe giúp xe đạp chuyển động theo ý muốn.

 

Bên cạnh đó, líp xe đạp sở hữu nhiều tầng bánh răng với số răng cưa khác nhau cho phép người lái thay đổi tốc độ, lực đạp. Điều này giúp bạn dễ dàng vượt qua địa hình đồi núi, đồng thời cũng tiết kiệm năng lượng khi di chuyển trên đường bằng phẳng.

6. Cách chọn mua líp xe đạp phù hợp

Chất lượng líp xe đạp ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất và trải nghiệm lái xe. Do vậy, bạn có thể xem xét các yếu tố sau đây để đưa ra quyết định đúng đắn:

• Loại xe: Xác định loại xe bạn đang sử dụng (xe đạp thể thao, xe đạp đường trường, xe đạp touring,...) để chọn loại líp phù hợp. Mỗi loại xe có thiết kế hệ thống truyền động riêng, tương thích với các loại líp khác nhau. Ví dụ, xe đạp leo núi thường sử dụng líp có nhiều tầng (khoảng 10-12 tầng) phù hợp chạy trên địa hình đa dạng.

• Mục đích sử dụng: Nếu bạn thường xuyên đi xe trên đường bằng phẳng, có thể chọn líp có ít tầng hơn (khoảng 7-8 tầng). Ngược lại, nếu bạn thường xuyên leo núi hoặc đi xe địa hình, nên chọn líp có nhiều tầng.

• Chất liệu: Líp xe đạp có thể được làm từ nhiều chất liệu khác nhau như thép, nhôm, titan,... Mỗi chất liệu có ưu và nhược điểm riêng về độ bền, trọng lượng và giá thành. Nên chất liệu líp cao cấp, độ bền cao và trọng lượng nhẹ để đảm bảo hiệu suất hoạt động và giảm tải cho xe.

• Thương hiệu: Bạn nên lựa chọn líp xe đạp của các thương hiệu uy tín để đảm bảo chất lượng, độ bền. Một số hãng líp xe đạp nổi tiếng phải kể đến như Shimano, SRAM, Miche,...

Bài viết đã cung cấp những thông tin quan trọng về líp xe đạp như cấu tạo, nguyên lý hoạt động hay phân loại. Việc lựa chọn líp phù hợp cùng bảo dưỡng đúng cách sẽ giúp xe hoạt động bền bỉ trên những hành trình dài.